Mustafa Metin KAŞLILAR
TUDPAM Başkan Yardımcısı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 18 Aralık 2023 tarihinde Macaristan’ı ziyaret etmiş ve ikili anlaşmalar imzalanarak iki ülke arasındaki ilişkilerin seyri ve durumu da yükseltilmiştir. Ziyaret aynı zamanda 18 Aralık 1923’te iki ülkenin imzaladığı Dostluk Anlaşması’nın yıl dönümüne denk gelmesi ile de önem arz etmektedir. Bu ziyaret ile Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2023 içerisinde Macaristan’ı ikinci kez ziyaret etmiş olmuştur. Bu da aslında Türk-Macar ilişkilerinin aktif ve dostluk içerisinde geçtiğini bize göstermektedir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Macaristan’da ilk olarak Macaristan Cumhurbaşkanı Katalin Novak ile bir dizi görüşme sağlamış ve bu görüşmeler basına kapalı olarak gerçekleştirilmiştir. Görüşmede; Türkiye-Macaristan ikili ilişkileri, küresel ve bölgesel meseleler ile İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarına ilişkin gelişmeler ele alınmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan Cumhurbaşkanı Novak ile Sandor Sarayı’ndaki Neptün Havuzu’na “anı parası” atmış; daha sonra Macaristan Cumhurbaşkanlığı’nın özel defterini imzalamıştır.
Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile Türkiye-Macaristan 6. Dönem Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi toplantısına katılmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan, burada Macaristan Başbakanı Orban’a “HU TR-100 plakalı” TOGG hediye ederek bir sürpriz gerçekleştirmiştir. Son dönemde tanıtım amacıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan, özellikle görüştüğü liderlere TOGG hediye etmektedir ve bu sayede tanıtımların arttırılması amaçlanmaktadır. Victor Orban ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Macar atı hediye etmiştir. Dostluk içindeki buluşmadan sonra iki lider bir dizi görüşme gerçekleştirmiştir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Macaristan Ziyareti ve Türk-Macar İlişkileri
Son dönemde oldukça gelişen ikili ilişkiler birçok alana yansımıştır. Baktığımız zaman Macaristan, Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinin en büyük destekçilerinden biri konumundadır. Macaristan aynı zamanda 2018 tarihinden beri Türk Devletleri Teşkilatı’nın gözlemci üyesi konumundadır. Ayrıca Macaristan, 2019 Barış Pınarı Harekatı’na destek vermiştir. Macaristan, Avrupa Birliği’nden Suriye’nin kuzeyinde altyapı oluşturması için Türkiye’ye finansal destek vermesini de istemiştir. İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyeliği konusu ise iki ülkenin de ortak tutumu devam ettirmesi süreci içindedir. İki ülke ilişkilerini stratejik ortaklık seviyesine çıkarmıştır. Bu da iki ülkenin en üst düzeyde ilişkilerini sürdüreceğini göstermektedir. İki ülke arasında stratejik ortaklığın temelleri savunma, ticaret ve enerji bağlamında gelişmeler gösterecektir.
İki ülke, 18 Aralık 2023 tarihinde 17 bildiri imzalamıştır:
1-Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Macaristan Başbakanı Orban, Türkiye Cumhuriyeti ile Macaristan arasında Stratejik Ortaklığın Geliştirilmiş Stratejik Ortaklık Düzeyine Yükseltilmesi Hakkında Ortak Siyasi Bildiriyi imzalamıştır.
2-Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Macaristan Kültür ve İnovasyon Bakanlığı arasında Sosyal Hizmetler Alanında İş Birliğine İlişkin Mutabakat Zaptı`na, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ile Macaristan Kültür ve İnovasyon Bakanı Janos Csak imza atmışlardır.
3-Kültür ve Turizm Bakanlığı Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ile Macaristan Kültür ve İnovasyon Bakanlığı arasında Mezun Politikaları ve Burs Programları Konusunda İş Birliğine İlişkin Mutabakat Zaptı, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve Macaristan Kültür ve İnovasyon Bakanı Janos Csak tarafından imzalanmıştır.
4-Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Macaristan Kültür ve İnovasyon Bakanlığı arasında 2025 Ortak Bilim ve İnovasyon Yılı İş Birliğine Niyet Beyanı`nı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ile Macaristan Kültür ve İnovasyon Bakanı Janos Csak imzalamıştır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Macaristan Savunma Bakanlığı arasında Savunma Teknoloji Alanlarında Araştırma, Geliştirme ve İnovasyon İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ve Macaristan Savunma Bakanı Kristof Szalay-Bobrovniczky tarafından imzalanmıştır.
5-Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı ile Macaristan Savunma Bakanlığı arasında Savunma Sanayii İş Birliği Mutabakat Zaptı`na, Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün ve Macaristan Savunma Bakanı Kristof Szalay-Bobrovniczky tarafından imzalanmıştır.
6-Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ile Macaristan Başbakanlık Kabine Ofisi arasında Görsel İşitsel Politika ve Hükümet İletişimi Alanlarında İş Birliğine İlişkin Mutabakat Zaptı, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto tarafından imza altına alınmıştır.
7-Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanlığı arasında Nükleer Enerji Alanında İş Birliği Mutabakat Zaptı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ile Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto arasında imzalanmıştır.
8-Dışişleri Bakanlığı ile Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanlığı arasında İş Birliği Anlaşması`na, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto imza atmıştır.
9-Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Macaristan Hükümeti arasında Sivil Acil Durumlar Alanında İş Birliği Anlaşması, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya ile Macaristan İçişleri Bakanı Sandor Pinter tarafından imzalanmıştır.
Macar Basınında Türkiye ve Macaristan İlişkileri
Macar basınında özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti geniş yer buldu. The Budapest Times internet sitesi, Orban’ın “Türkler ve Macarlar 21. yüzyılın birlikte kazananları olacak” sözünü başlığa çekerek duyururken, haberde ayrıca Orban’ın “Türkiye olmadan Macaristan’ın güvenliği yok” şeklindeki ifadesine yer vermiştir. Hungary Today, Erdoğan’ın üst düzey iş birliği görüşmeleri için Budapeşte’de bulunduğunu belirtmiş, Orban’ın Türkiye’nin Macaristan’ın güvenliği için “kilit ülke” olduğu görüşüne ve iki ülke arasında imzalanan mutabakat zaptıyla derinleşen enerji iş birliğine dikkat çekmiştir. Magyar Nemzer gazetesinde Erdoğan-Orban görüşmesi Macaristan Başbakanı Orban’ın “Türkiye ile daha yakın iş birliği için çabalıyoruz” sözleriyle manşette yer bulurken, iki ülke arasında stratejik iş birliğine yükseltilen ilişkilere vurgu yapılmıştır. Macaristan’ın köklü gazetelerinden Nepszava, Orban’ın “Türkiye ile ilişkileri daha fazla geliştirme ve 21. yüzyılın kazananları olma” ifadelerine yer verdiği haberinde ayrıca Erdoğan’ın “Yıl içerisinde karşılıklı gerçekleştirilen çok sayıda üst düzey ziyaret ve kapsamlı iş birliğiyle Türk-Macar dostluğunun pekiştirildiği” yönündeki sözleri geniş yer bulmuştur.
Avrupa Basınında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Macaristan Ziyareti ve İkili İlişkileri
France24 kanalı, iki liderin görüşmesini “Erdoğan ve Orban, Budapeşte’de daha derin bağlar kurma sözü verdi” başlığıyla aktarırken; Orban’ın Erdoğan’a Macar atı, Erdoğan’ın ise Orban’a TOGG otomobil hediye ettiğini aktarmıştır. Erdoğan’ın Türk-Macar diplomatik ilişkilerinin 100. yılını kutlamak üzere Budapeşte’ye gittiğini bildiren Euronews sitesi, iki liderin görüşmesinde “ikili iş birliğinin derinleştirilmesi” ve Macaristan’ın 2024’te Türkiye üzerinden gaz ithal etmeye başlamasına ilişkin enerji konularının yer aldığı kaydedilmiştir. Politico’nun haberinde ise Erdoğan ve Orban arasındaki hediyeleşmeye vurgu yapılırken, ayrıca Erdoğan’ın “Hâlihazırda verimli iş birliğine sahip olduğumuz savunma sanayisi ve enerji gibi alanlarda bağlarımızı daha da güçlendirmeyi planlıyoruz” sözlerine yer verilmiştir.
Ticari İlişkiler
Macaristan ile stratejik ortaklık düzeyindeki ilişkiler ile Türkiye-Macaristan arasındaki ticaret hacminin de arttığını söyleyebiliriz. Özellikle 2023’ün sonuna doğru ticaret hacminin 4 milyar dolara yaklaştığını görebiliyoruz. Türkiye-Macaristan arasında imza edilen anlaşmalarla bu ticaret hacminin 6 milyar dolara yaklaşması muhtemel gözükmektedir. Zira zaten hedef de bu yöndedir. Macaristan’ın bu dönemde ordu modernizasyonu geliştirmesi, ilerleyen dönemde bir savunma sanayi hacminin artacağını bizlere gösterebilir. Macaristan aynı zamanda Türkiye’yi askeri anlamda bir model ülke olarak görmektedir. Görüşmede yatırımlar üzerine birçok firmanın yer alması ise ikili ilişkilerde Ticaret’in Türkiye’nin büyük bir önemle üstünde durduğu bir konu olduğunu göstermektedir.
Sonuç
Sonuç itibariyle Türkiye-Macaristan ilişkileri stratejik ortaklık seviyesi ile üst noktada ilerlemeye devam edecektir. Olumlu yönde seyir olacak Türk-Macar ilişkileri birçok konuda hemfikir ve dostluk ilişkisi ile iş birliği içinde yürüyecektir. Birçok konuda gelişen ilişkiler ilerleyen dönemlerde artarak devam edecektir. Bölgesel ilişkilerin yanında Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında iki ülke diyaloglarını sürdürecek ve hem ticari hem savunma hem de kültür başlıklarında büyük yatırımlara devam edecektir. Türkiye’nin AB yolundaki en büyük destekçilerinden bir olacak olan Macaristan, Türkiye’nin AB için ne kadar önemli bir ülke olduğunu vurgulamaya devam edecektir. Bu durum AB içinde Türkiye lehine gelişmelerin yaşanması açısından da önem arz etmektedir. 2024 yılının Türk-Macar Kültür Yılı olarak anılması ise iki ülke vatandaşlarının daha fazla kaynaşmalarını ve iki ülkenin vatandaşlarının birbirini daha fazla tanımasına vesile olacağına hiç şüphe yoktur. Türkiye-Macaristan aynı zamanda NATO içerisinde de ortak şekilde hareket etmeye devam edecektir. İsveç’in NATO üyeliği konusu iki ülkenin ortak karar alma sürecine yansıyacaktır. Türkiye, Macaristan ile ilave olarak enerji konusundan da büyük iş birliklerine imza atacaktır. Macaristan’ın enerjiye bağımlılığı özellikle Türkiye’nin bağımsız politikaları sayesinde Rusya ile olan iyi ilişkileri ve Türkiye’nin gaz merkezi olması gibi konular iki ülkeyi daha da yakınlaştıracaktır.
Kaynakça
TRT Haber, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan Başbakanı Orban’a Togg hediye etti”, Erişim Tarihi: (20 Aralık 2023)
TRT Haber, “Türkiye ve Macaristan arasında 17 maddelik iş birliği anlaşması imzalandı”, Erişim Tarihi: (20 Aralık 2023)
TRT Haber, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan’da”, Erişim Tarihi: (20 Aralık 2023)
Anadolu Ajansı, “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Budapeşte ziyareti Macar basınında geniş yer aldı”, Erişim Tarihi: (20 Aralık 2023)
Hürriyet, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macaristan Cumhurbaşkanı Novak ile görüştü” Erişim Tarihi: (20 Aralık 2023)
