Giriş
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 19 Mayıs 2025 tarihinde Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da gerçekleştirdiği resmi ziyaret, Türkiye–Sırbistan stratejik ortaklığının yeni bir evresini temsil etmektedir. Bu analizde, anılan ziyaret esnasında ortaya çıkan diplomatik temaslar, imzalanan mutabakatlar ve geliştirilen iş birliği mekanizmaları incelenmiştir.
Ekonomik ve Ticari İş Birlikleri
Belgrad’daki görüşmelerde öne çıkan başlıklardan biri, iki ülke arasındaki karşılıklı yatırımların çeşitlendirilmesi ve artırılmasıdır. Türkiye’nin inşaat, tarım, tekstil ve finans sektörlerindeki birikiminin Sırbistan’ın kalkınma öncelikleriyle uyumlu olduğu belirtilerek, ortak bir “Ekonomik Eylem Planı” hazırlanması kararı alınmıştır. Bu plan çerçevesinde, bir taraftan Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası’nın sermaye desteği sağladığı projelere menkul kıymet ihracı kolaylığı getirilmesi, diğer taraftan Sırbistan’da faaliyet gösteren KOBİ’lerin (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) Türkiye pazarına erişimi için danışmanlık ve kredi mekanizmalarının oluşturulması öngörülmüştür.
Türkiye’nin bölgesel lojistik koridorlarına yaptığı vurgu, Belgrad-İstanbul hızlı tren hattı projesinin fizibilite çalışmalarına ilişkin mutabakatla somutluk kazanmıştır. Finansman modeli, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (European Bank for Reconstruction and Development, EBRD) kredilerinin yanı sıra iki ülkenin ulusal kalkınma bankalarının ortak kaynak kullanımını içerecek şekilde tasarlanmıştır.
Enerji İş Birliği
Enerji arz güvenliği kapsamında, Doğu Akdeniz doğalgazının Batı Balkanlar’a taşınmasına yönelik yeni güzergahlar gündeme gelmiştir. Boru hattı entegrasyonu için Türk ve Sırp enerji bakanlıklarının başkanlık ettiği teknik komisyon, Bulgaristan üzerinden geçecek hattın inşa takvimini ve finansman mekanizmalarını belirlemek üzere yetkilendirildi. Bu süreçte, yenilenebilir enerji projelerinin de projeksiyon kapsamına alınması, Karadağ ve Bosna-Hersek gibi komşu pazarlara elektrik ihracatının gerçekleştirilebilmesine yönelik altyapı yatırımlarıyla desteklenmesi kararlaştırıldı.
Büyükelçilik bünyesinde düzenlenen çalışma yemeğinde, Sırbistan Cumhurbaşkanı’nın Türkiye’nin EXPO 2027 organizasyonuna katılımına verdiği olumlu tepki, iki ülkenin kültürel ve turizm iş birliğine ilişkin somut niyet beyanı olarak yorumlanabilir. Söz konusu etkinlikler, halklar arası ilişkilerin derinleştirilmesine katkı sağlayacak mekanizmaların oluşturulduğunu göstermektedir.
Siyasi ve Güvenlik İş Birlikleri
Görüşmelerde bir diğer önemli boyut, bölgesel istikrar ve güvenlik iş birliklerinin güçlendirilmesidir. Suriye ve Ukrayna krizlerinin yaratabileceği dış politika risklerine karşı ortak yaklaşım geliştirilmesi, düzensiz göç ve terörizmle mücadele alanındaki bilgi paylaşımı mekanizmalarının kurulması kararları alınmıştır. Ayrıca, sınır ötesi organize suç mücadele biriminin etkinleştirilmesi ve istihbarat servisleri arasında doğrudan irtibat hatlarının açılması, diplomatik açıklamalarda vurgulanan öncelikli konular arasında yer almıştır.
Ziyarette Sırbistan Sosyal Demokrat Partisi Genel Başkanı, Uzlaşma ve Bölgesel İş Birliği Bakanı ile bölgesel parlamenter temsilcilerle ayrı ayrı bir araya gelindiği, milletvekili düzeyinde temaslarda da akademik ve sektörel iş birliği görüşmelerinin sürdürüldüğü ifade edilmektedir. Bu temaslar, ziyaretin sadece kabine düzeyindeki müzakerelerle sınırlı kalmadığını, parlamentolar arası diyalog mekanizmalarının da aktif kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Kültürel diplomasi ve Eğitim İş Birliği
Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Sırp Kültür Bakanlığı arasında onaylanan protokoller, Belgrad’da tarihi eser restorasyon projeleri ve ortak kültür merkezlerinin kurulmasını öngörmektedir. Türkçe öğretim programlarının Sırp ortaöğretim müfredatına entegrasyonu ve üniversiteler arası öğrenci değişim hibe programlarının (Erasmus+ vs.) genişletilmesi, genç kuşaklar arasında kültürel etkileşimin derinleştirilmesine yönelik adımlar olarak kaydedilmiştir.
Belgrad Üniversitesi’nde düzenlenen panelde, mühendislik, ekonomi ve sosyal bilimler alanındaki ortak araştırma inisiyatiflerinin oluşturulacağı; iki ülkenin araştırmacılarının katılımıyla yürütülecek projelere ödenek ayrılacağı açıklanmıştır.
Stratejik İş Birliği ve Bölgesel Entegrasyon
Ziyaret, stratejik iş birliğinin pratikte nasıl kurgulandığını ortaya koyarken, Türkiye–Sırbistan ilişkilerinin Balkanlar’ın genel entegrasyonu açısından taşıdığı önemi de perçinlemiştir. Karşılıklı diyalog ve iş birliği platformlarının inşası, Balkan koridoru projelerinin ana arterlerinden biri olan Belgrad–İstanbul hattı üzerinden küresel tedarik zincirlerine entegrasyonu hızlandıracaktır.
Sonuç
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Belgrad temasları, Türkiye-Sırbistan ilişkilerinin çok boyutlu ivmesini ortaya koymaktadır. Ekonomik iş birliklerinden enerji güvenliğine, güvenlik meselelerinden kültürel ve eğitim iletişimine kadar geniş bir yelpazede sağlanan mutabakatlar, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın derinleştiğini göstermektedir. Söz konusu gelişmeler Balkanlar’da ortak refah ve istikrar vizyonunun geleceğe dönük kurgulanmasında kritik bir rol oynayacaktır.
Kaynakça
Altun, T. (2025). Dışişleri Bakanı Fidan, Sırbistan’da temaslarda bulundu. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/politika/disisleri-bakani-fidan-sirbistanda-temaslarda-bulundu/3573272
Dinçer, S. D. (2025). Bakan Fidan, yarın Sırbistan’a resmi ziyarette bulunacak. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/gundem/bakan-fidan-yarin-sirbistana-resmi-ziyarette-bulunacak/3572131
Dışişleri Bakanı Fidan, Sırp Cumhurbaşkanı Vucic ile görüştü. (2025). Ntv. https://www.ntv.com.tr/turkiye/disisleri-bakani-fidan-sirp-cumhurbaskani-vucic-ile-gorustu%2CNxVCJXzR9UqBMvTBY1NJ0Q
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Sırbistan’a gidiyor. (2025). Ntv. https://www.ntv.com.tr/turkiye/disisleri-bakani-hakanfidan-sirbistana-gidiyor%2CSptzJ51imUansU440Kf6WA
Sayın Bakanımızın Sırbistan’ı Ziyareti, 19 Mayıs 2025, Belgrad. (2025). https://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-sirbistan-i-ziyareti-19-mayis-2025-belgrad.tr.mfa
Fotoğraf: Anadolu Ajansı
