Türkiye’nin yerli ve millî olarak geliştirdiği Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi, Türkiye’nin enerji arayışlarının simgesi olarak ve temelde Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki stratejik çıkarlarını güvence ve koruma altına almak için hizmete alınmış bir gemi olarak uzun süredir kamuoyunda kendisinden fazlaca bahsettirmiştir. Türkiye’nin var olan enerji ihtiyacı ve dışa bağımlılığı, uzun yıllardır hem ekonomik hem de politik alanda önemli bir mesele olarak görülmüştür. Bu noktada, Karadeniz’de yapılan Sakarya Gaz Sahası keşfinin ardından Somali gibi dost ülkelerle yapılan enerji iş birlikleri, Türkiye’nin enerji arz güvenliğine katkı sağlayacak uzun vadeli stratejik hamleler olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda, Oruç Reis gemisinin yürüttüğü çalışmalar sadece Türkiye’nin enerji kaynaklarına ulaşma arzusunu değil, aynı zamanda Türkiye’nin bölgesel ve küresel politikalarındaki stratejik hamlelerini de göstermesi açısından kilit rol oynamaktadır.
Oruç Reis’in Yeni Görev Yeri
Mart ayında Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Somali Federal Cumhuriyeti Petrol ve Mineral Kaynakları Bakanlığı tarafından imzalanan “Somali Kara ve Açık Deniz Blokları Alanında Mutabakat Zaptı” kapsamında görev alması planlanmış Oruç Reis, 5 Ekim 2024 tarihinde Türkiye’den ayrılmış; önce Akdeniz ve Süveyş Kanalı’nı geçmesi, daha sonra da Kızıldeniz üzerinden Somali kıyılarına ulaşması planlanmıştır. Yaklaşık 7 ay boyunca Somali kara sularında Türkiye ve Somali tarafları arasında imzalanmış zaptta belirtilen 3 farklı ruhsat alanında sismik çalışma icra ederek enerji kaynaklarının bulunmasında etkin bir rol oynayacaktır.
Oruç Reis’in Somali’deki Varlığı ve Türkiye’nin Jeostratejik Hedefleri
Türkiye’nin son yıllarda artan küresel enerji talebi ve enerji bağımsızlığı stratejileri, ülkenin dış politikasında en önemli konuların başında gelmektedir. Bu çerçevede değerlendirildiğinde, Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi’nin Somali açıklarındaki enerji arama ve tespit faaliyetleri, Türkiye’nin enerji politikalarının bir parçası olduğu kadar Afrika Boynuzu’ndaki jeopolitik ve stratejik çıkarlarının da önemli bir göstergesidir.
Türkiye, Afrika kıtasında özellikle son on yılda arttırmaya çalıştığı nüfuzu ile enerji, güvenlik, ticaret ve diplomasi alanında yeni ortaklıklar geliştiren önemli bir aktör görünümü vermektedir. Bu bağlamda, Oruç Reis’in Somali’deki keşif çalışmaları hem enerji güvenliği hem de bölgesel etkisini güçlendirme amacına yönelik çok katmanlı bir girişim olarak değerlendirilebilir. Bu doğrultuda Somali merkezli olacak şekilde Afrika Boynuzu’ndaki jeostratejik hedefleri, Türkiye açısından birkaç boyutta analiz edilebilir.
İlk olarak Türkiye’nin Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi’ni Somali açıklarına göndermesiyle Afrika Boynuzu’nda bulunmasının, enerji ve doğal kaynaklar eksenli Türkiye’nin jeostratejik hedeflerine hizmet ettiği söylenebilir. Bu durumun temelinde bölgede henüz keşfedilmemiş veya yeterince değerlendirilememiş önemli enerji kaynaklarını barındırma potansiyeli yatmaktadır. Oruç Reis’in sismik araştırmaları, bu kaynakların tespiti ve gelecekte yapılacak olası sondaj çalışmaları için önemli bir ön hazırlık niteliğinde olması açısından önemlidir. Bu noktada Oruç Reis’in Somali açıklarında yapacağı sismik tespit ve analiz çalışmaları, bu enerji kaynaklarını keşfetmeye yönelik kritik adımlardan biri olarak değerlendirilebilir. Bu açıdan, Türkiye’nin Afrika Boynuzu’nda var olduğu sürede yapacağı araştırmalar ve keşifler, Türkiye’nin enerji bağımsızlığına katkı sağlama potansiyeli taşırken aynı zamanda bölgedeki etkisini de arttırması açısından oldukça önemli olarak değerlendirilebilir.
İkinci olarak ise, Oruç Reis gemisinin Somali kıyılarında görev icra etmesinin Türkiye’nin Afrika Boynuzu’ndaki güvenlik ve askerî varlık eksenli jeostratejik hedeflerine hizmet edeceği öngörülebilir. Bilindiği gibi Türkiye’nin sınırları dışında bulunan en büyük askerî üssü Somali’nin başkenti Mogadişu’dadır. Bu noktada Türkiye, Somali’de inşa ettiği askerî üs ile Afrika Boynuzu’nda güvenlik ve istikrarı sağlamada kilit bir role sahiptir. Oruç Reis’in yedi aylık sürecek olan enerji arama ve sismik faaliyetleri de bu güvenlik stratejilerinin bir uzantısı olarak değerlendirilebilir. Benzer şekilde, Afrika Boynuzu’nda Somali, enerji kaynaklarının yanı sıra stratejik deniz ticaret yollarının merkezinde yer almaktadır. Dolayısıyla Oruç Reis’in enerji keşiflerinin yanı sıra deniz yolu güvenliği ve ticaret akışlarının da güvence altına alınması konusunda da Türkiye’nin jeostratejik hedeflerine katkı sağlaması beklenmektedir. Bu noktada Oruç Reis’e görev süresi boyunca Türk donanmasından 2 firkateyn ile birlikte Zağanos Paşa Destek Gemisi ile Ataman Takip Gemisi de eşlik edecektir. Bu açıdan, Somali kara sularında yapılacak olan enerji arama çalışmaları, bölgede güvenliği sağlama çabalarıyla birlikte, Türkiye’nin Afrika Boynuzu’ndaki askerî varlığını daha da güçlendirmesini sağlayacak önemli bir adım olarak görülebilir.
Sonuç ve Değerlendirme
5 Ekim 2024 tarihinde Türkiye’den ayrılarak Afrika Boynuzu’nun önemli bir ülkesi olan Somali’nin kara sularında yaklaşık 7 ay boyunca enerji aramaları için görev icra edecek olan Oruç Reis’in enerji keşif çalışmaları, Türkiye’nin Afrika Boynuzu’ndaki jeostratejik hedeflerine önemli katkılar sağlayacak çok katmanlı bir girişim olarak değerlendirilmektedir. Benzer şekilde, Türkiye’nin Somali’deki enerji arama faaliyetleri uluslararası arenada da dikkat çekerek bölgedeki enerji rekabetinde Türkiye’nin yerini güçlendirecek önemli bir hamle olarak görülmektedir. Bu bağlamda, Oruç Reis’in Somali’deki görevleri Türkiye’nin sadece enerji arayışlarına değil, aynı zamanda Doğu Afrika’daki uzun vadeli stratejik hedeflerine yönelik önemli bir adım olarak kilit rol oynamaktadır.
Kaynakça
https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/oruc-reis-somali-gorevi-icin-yola-cikti,-sF7T3-mIU6LnRHRa9APsw/UVHJd1Dx90GSFia_vkyQDQ (Erişim Tarihi: 19.10.2024)
https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-oruc-reis-sismik-arastirma-gemisini-somaliye-ugurladi (Erişim Tarihi: 19.10.2024)
https://www.trthaber.com/haber/gundem/oruc-reis-gemisi-bugun-somali-yolcusu-880822.html (Erişim Tarihi: 19.10.2024)
https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/oruc-reis-gemisine-yeni-gorev-somalide-7-ay-surecekarastirma,2MLfIgN2FkOdeip7aWea6A/0k9L0Z_gY0ynMdkxlemOpA (Erişim Tarihi: 19.10.2024)
