Mustafa Metin Kaşlılar
TUDPAM Başkan Yardımcısı
17 Kasım 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir dizi görüşme gerçekleştirmek adına Almanya’ya gitmiştir. Almanya’da Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile görüşmeler gerçekleştirdikten sonra Başbakan Olaf Scholz ile bir araya gelmiş ve iki lider basına açıklama yapmıştır.
Almanya ile gerçekleşen bu görüşmenin etkenleri; İsrail-Filistin Savaşı ve Gazze’de sivillerin katledilmesi, barış görüşmeleri, Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkileri, Eurofighter savaş uçakları konusu, Türkiye ile Yunanistan arasında normalleşme süreci, İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyeliği, enerjide iş birliği, düzensiz göçle mücadele, Ermenistan-Azerbaycan barış görüşmeleri, deprem bölgesine yardımlar gibi konular olmuştur.
İsrail-Filistin Savaşı ve Almanya
Almanya, 7 Ekim günü Hamas’ın “Aksa Tufanı” adı altında gerçekleştirdiği saldırıların sonrasında net bir tavır koyarak İsrail’in yanında yer almıştır. Hamas’ın terör örgütü olduğunu kesin olarak savunmuş ve esir sivillerin serbest bırakılmasını istemiştir. Almanya, İsrail’in kendini savunma hakkı olduğunu ve buna müdahil olunmaması gerektiği kanaatinde olan bir politika takip etmektedir. Ayrıca Alman Hava Kuvvetlerinin, Alman pilotların eğitimi için kullanılan Heron tipi 2 İnsansız Hava Aracını (İHA) İsrail’in kullanımına vereceğini ileri sürmüştür. Aynı zamanda Almanya, Filistin’e yapılan yardımları da askıya almıştır. Bu tek taraflı bakış açısı Türkiye’yi rahatsız eden bir durum oluşturmuştur. Zira Türkiye, Hamas’ı bir terör örgütü olarak görmemekte ve İsrail’i net şekilde kınamaktadır. Bu iki karşılıklı düşünce Almanya’da görüşülmüştür. Fakat Türkiye’nin bu konuda çabalarının yetersiz olacağı su götürmez bir gerçektir.
Türkiye-AB İlişkileri ve Almanya’nın Tutumu
AB’nin son raporlarına da yansıdığı üzere AB; Türkiye’yi demokrasi, insan hakları, basın gibi konulardan vurmaya devam etmektedir. Bu da Türkiye’yi son derece rahatsız eden bir husus olmaya devam etmektedir. Türkiye net bir şekilde bu raporları kabul etmemekte, bunu AB’nin Türkiye’ye karşı gelişen ve yapılandırılan bir politikası olarak görmektedir. Almanya ise Türkiye’nin AB için çok önemli bir ülke olduğunu, fakat bir AB üyeliğinin hemen oluşmasının mümkün olmadığını sürekli dile getirmektedir. Almanya’nın Avrupa’nın başat gücü ve Türkiye’nin hâlihazırda en fazla ihracat yaptığı ülke konumunda olduğunu unutmamak gereklidir. Zira bu durum her iki tarafı da birbirine bağlayan önemli ve atlanmaması gereken bir konudur. Son dönem ilişkilere baktığımız zamanda Türkiye’nin AB üyeliği çok yakın bir zamanda sonuçlanmayacak ve bu durum iki tarafı da gerginleştirecektir.
Eurofighter Uçakları
Türkiye, 5. nesil savaş uçağı F-35 projesinden haksız bir şekilde çıkarılmış ve çıkarıldığı gibi Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Türkiye’nin ödediği 1,4 milyar doları geri vermemiştir. Bu durum ABD-Türkiye ilişkileri açısından problem oluşturan sorunlardan biri olmaya devam etmektedir. Bunun üzerine F-16 modernizasyonu yapmak adına tekrardan ABD ile iletişim kuran Türkiye sonuç alamamıştır. NATO müttefiklerinin arasında bu tür sorunlar aslında oluşuma zarar vermekte ve birlik oluşturulamamaktadır. Zira NATO’nun bu durumu devletlerin ayrı politikalara yönelmesine sebep olmaktadır. Bu duruma en iyi örnek ise Türkiye’nin Rusya’ya yakınlaşması olmuştur. Türkiye her ne kadar savunma sanayisi alanında KAAN gibi 5. nesil savaş uçağı geliştirme projesi ile ilk yerli savaş uçağını geliştirmiş olacaksa da 2028 yılında envantere dahil edilmesi beklenmektedir. Aynı zamanda HÜRJET projesi geliştirilmeye devam etmektedir. Fakat Türkiye’nin bu süreçte hava kuvvetlerini güçlendirmesi gereklidir. Geçtiğimiz günlerde Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler bu konuda bazı açıklamalarda bulunmuştur. Bakan Güler, şu an F-16 ve F-4 savaş uçaklarını kullanan Türk Hava Kuvvetleri (TSK) için 40 adet Eurofighter Typhoon savaş uçağı tedarik edilmesi planlandığını açıklamıştır. Aynı zamanda buna Almanya’nın onay vermediğini fakat devreye İspanya ve İngiltere’nin girdiğini açıklamıştır. Yaşar Güler aynı zamanda F-35 konusunda, “Amerika’da dahi F-35’lerin çoğunun uçuşu kesilmiş durumda. İsrail F-35’lerini uçuramıyor ve bu konuda da sürekli Amerika’ya saldırıyor. Avrupa’daki birçok ülkede de anlaşılmayan, onların çözemediği aksaklıklar var.” eleştirilerini yapmıştır. Eurofighter ile Türkiye’nin hava gücü artacak ve Yunanistan’ın hava gücünün üstüne çıkmış olacaktır.
Erdoğan-Scholz Arasındaki Gergin Basın Toplantısı
Cumhurbaşkanı, Almanya ziyaretinde aynı gün Başbakan Olaf Scholz ile basın toplantısı gerçekleştirmiştir. Fazlasıyla gergin ortamda geçen basın toplantısında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Almanya Başbakanı Olaf Scholz’u İsrail’e olan desteği üzerinden sert bir şekilde eleştirmiştir. Erdoğan, Almanya’nın İsrail’e borçlu olduğunu söyleyerek Holokost’u Alman Başbakanı Scholz’un yüzüne âdeta haykırmıştır. Erdoğan, her ne kadar İsrail’e olan eleştirilerini Almanya’da da devam ettirmiş olsa da dikkat çekici olan, İsrail için “terör devleti” ve “soykırım” gibi tanımları kullanmaması olmuştur. Aynı zamanda Erdoğan kendisine soru soran muhabiri de sert bir şekilde eleştirmiştir.
Sonuç
Sonuç olarak baktığımız zaman özellikle enerjide iş birliği, düzensiz göçle mücadele, İsveç’in NATO üyeliği gibi konularda Almanya-Türkiye arasında bir ortaklık söz konusu olacaktır. Eurofighter konusu ise uzun süreçli bir konu olabilir. Zira Almanya’nın ikna edilmesi bu konuda sıkıntılı bir süreç oluşturacaktır. İsrail konusunda ise Almanya ve Türkiye farklı kutuplarda olmaya devam edecektir. Fakat bu konunun iki ülke arasındaki iş birliğinin zarar görmesine yol açacağını beklememeliyiz. Zira Almanya ve Türkiye hem NATO müttefikleri hem de AB üzerinde güçlü anlaşmalara ve güçlü yatırımlara sahip iki ülkedir.
