Türk Devletleri’nde Cumhuriyetin 100. Yılı Medya Analizi

Erdem Yılmaz

Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler, Yüksek Lisans

Tarihte bütünlük konusu açıldığı zaman Türkiye’nin es geçilmemesi gerekir. Türkiye, 1040 yılında Dandanakan Savaşı neticesinde kurulmuştur. Selçukoğulları Türkiye’yi yöneten ilk hanedan olarak kayıtlarda geçmektedir. Ardından İlhanlılar ve Osmanlılar yönetmiştir. Türkiye, 100 yıl önce devletini değil rejimini değiştirmiştir.

Bu durumu dile getirdikten sonra Türk Devletleri’nde Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yılı nasıl kutlanmış ve nasıl mesajlar yayımlanmış bunun üzerinde durmak yerinde olacaktır.

Azerbaycan

Türkiye’nin Bakü Büyükelçiliği bayramdan bir gün önce Azerbaycan’daki Haydar Aliyev Sarayı’nda 100. yıla özel bir kutlama etkinliği düzenlemiştir. Etkinliğe KKTC Bakü Temsilcisi ve çok sayıda davetli katılmıştır.[i] Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 29 Ekim tarihinde, “Kardeş ülke Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılı münasebetiyle en içten tebriklerimi ve iyi dileklerimi belirtmekten hususi memnuniyet ve onur duyuyorum. Bu önemli günde adını dünya tarihine altın harflerle kazıyan, halkının ve ülkesinin özgürlüğü için sonuna kadar mücadele eden büyük lider, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ü, onun sadık silah arkadaşlarını ve vatanlarının bağımsızlığı uğruna canlarını feda eden şehitleri saygıyla anıyorum.” diyerek 100. yılımızı kutlamıştır.[ii] Azerbaycan haber sitelerinde cumhuriyetin, “29 Ekim 1923’te Türk devletinin siyasi yapısı cumhuriyet olarak ilan edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 29 Ekim’deki kararıyla devlet, cumhuriyet yapısına geçmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal Paşa, Türkiye’nin ilk cumhurbaşkanı seçilmiştir.” yazısıyla anıldığı görülmektedir.[iii] Azerbaycan Türkü ressamlar Erzurum’da, Azerbaycan Kars Başkonsolosluğu tarafından Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü ve Haydar Aliyev’in doğumunun 100. yılı dolayısıyla resim sergisi düzenlemiştir.

Kazakistan

Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev’in, X platformunda en son paylaştığı yazı ölen madenciler hakkında olmuştur (28 Ekim).[iv] Kazakistan’ın başkenti Astana’da ise bayram için üç ayrı etkinlik düzenlenmiştir. Astana’da düzenlenen Âlem Saz II. Uluslararası Kültür Festivali’nde Astana Yunus Emre Enstitüsü tarafından “Türkiye Günü” adlı etkinlik gerçekleştirilmiştir. Türkiye Günü’nde “Belgelerle Osmanlı Devleti ve Türkistan Hanlıkları Münasebetleri” adlı fotoğraf sergisi, Türk filmleri gösterimi ve geleneksel Türk el sanatları atölyeleri düzenlenmiştir. Astana Yunus Emre Enstitüsü tarafından ülkenin önde gelen üniversiteleri arasında yer alan Avrasya Millî Üniversitesi ve Nazarbayev Üniversitesi’nde Türk tarihini konu alan filmler gösterilmiştir.[v]

Kırgızistan

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, “Bundan tam bir asır önce Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde, kardeş Türk halkının milli birlik ve beraberlik adına ‘Ya istiklal ya ölüm’ sloganıyla millî mücadeleyi başlatıp zafere ulaştıkları büyük bir gün.” ifadesini kullanmıştır. Bu sözleri sosyal medya platformundan üç dakikaya yakın konuşma yaparken sarf etmiştir.[vi] 28 Ekim’de Manas Üniversitesi, Türkiye’nin 100. yılı faaliyetleri kapsamında inşa edilen Cumhuriyet Caddesi’ni dev Kırgızistan ve Türk bayraklarıyla donatılmıştır. Bine yakın kişinin katılımıyla oluşan fener alayı, meşaleler, ayrıca dev Türk ve Kırgız bayrakları ve Türk Dünyası ülkelerinin bayrakları ile Cumhuriyet Caddesi’nde yürümüştür. Yürüyüşün sonunda dalgalanan bayraklar eşliğinde milli marşlar okunmuştur. Prof. Dr. Alpaslan Ceylan, Türkiye Cumhuriyeti’nin, 100. yılında bulunduğu güçlü konuma vurgu yaparak, ‘‘Geldiğimiz noktada Türkiye Cumhuriyeti, gelişmiş 20 ülkeye dönem başkanlığı yapan bir ülkedir. Gökyüzünde SİHA’ları, İHA’ları ve Kızılelmaları dolaşan güçlü bir ülkedir. Biz biliyoruz ki artık dünyanın en güçlü ordularından, en güçlü ekonomik durumuna, en güçlü donanmasına sahip olan ülke Türkiye Cumhuriyeti’dir. Var olsun, yaşasın Türkiye Cumhuriyeti!’’ diye konuşmuştur. 29 Ekim tarihinde ise Türkiye Cumhuriyeti Bişkek Büyükelçiliği tarafından Bişkek’te bulunan Atatürk Parkı’nda kutlama programı düzenlenmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılı dolayısıyla Lefkoşa’da düzenlenen kortej yürüyüşüne katılmıştır. Cumhurbaşkanı Tatar kortejde yaptığı konuşmada, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ve silah arkadaşlarının büyük mücadeleler vererek kurduğu Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü kuruluş yıl dönümünün Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde de büyük bir coşkuyla kutlandığını söylemiştir. Azmi, zekâsı ve Türkiye Cumhuriyeti kuruluna dek verdiği mücadelelerden dolayı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü rahmetle anan Cumhurbaşkanı Tatar; Atatürk’ün aydın görüşleri, ilkeleri ve inkılaplarının Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışında ilk kez Kıbrıs Türk halkı tarafından kabul edildiğine dikkat çekmiştir.

Cumhurbaşkanı Tatar, Kıbrıs Türkü’nün Atatürk’ün fikirleriyle geleceği inşa ederken, mukavemet ruhu ile İngiliz yönetiminin baskıcı zihniyetine ve Rum-Yunan ikilisine karşı cesaretle mücadele verdiğini söylemiştir.[vii] Aynı gün içerisinde anıt özel defterini imzalayan Tatar, bayram resepsiyonlarına da katılım sağlamıştır.[viii]

Macaristan

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yıl dönümü Macaristan’ın başkenti Budapeşte’nin ikonik mekânlarından Kahramanlar Meydanı’nda bulunan Güzel Sanatlar Müzesi’nde düzenlenen resepsiyonla kutlanmıştır.[ix] Macaristan’ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis X platformunda yaptığı paylaşımda, “29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlu olsun. 100. senenizi yürekten kutluyor; hepinize coşkulu, mutlu bir gün diliyorum.” ifadelerini kullanmıştır.[x]

Özbekistan

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yıl dönümünü kutlayarak, “Sizinle birlikte, halklarımızın genel kalkınmasını sağlamak için üzerinde anlaştığımız tüm büyük projeleri ve programları tam olarak uygulayacağız ve hedeflerimize ulaşacağız.” ifadesini kullanmıştır.[xi] Bayramımız, Taşkent’te görkemli bir törenle kutlanmıştır. Türkiye’nin Özbekistan Büyükelçiliği tarafından düzenlenen resmî resepsiyona Özbekistan Cumhuriyeti Başbakanı Abdulla Aripov, Âli Meclis Yasama Meclisi ve Senato üyeleri, devlet ve kamu kuruluşlarının temsilcileri, yabancı ülkelerin Özbekistan büyükelçileri katılmıştır.[xii]

Türkmenistan

Vatan bilgilendirme programının haberine göre ilk olarak Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yıl dönümü dolayısıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı tebrik etmiştir. Mesajında, “Ülkenizin siyasi, ekonomik ve sosyal alanlardaki başarılarının yanı sıra devletlerarası ilişkilerin yüksek düzeyde olduğunu görmek memnuniyet verici. Ülkelerimiz arasındaki kardeşlik bağlarının geliştirilmesine yaptığınız katkıyı çok takdir ediyoruz ve ikili ortaklığın istikrarlı bir şekilde güçleneceğine inanıyoruz.” cümlelere yer vermiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yıl dönümü dolayısıyla Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı tebrik etmiştir.[xiii] Türkmenistan Halk Meclisi Başkanı Kurbankulu Berdimuhammedov’da Erdoğan’ı arayarak tebrik etmiştir.[xiv]

Kaynakça

[i] https://www.benguturk.com/turkiye-cumhuriyetinin-100-yili-azerbaycanda-kutlandi

[ii] https://www.aa.com.tr/tr/cumhuriyetin-yuzuncu-yili/azerbaycan-cumhurbaskani-aliyev-turkiye-cumhuriyetinin-100-yilini-kutladi/3036347

[iii] https://qafqazinfo.az/news/detail/turkiye-cumhuriyyetinin-yaranmasindan-100-il-kecdi-416757

[iv] https://twitter.com/TokayevKZ/status/1718273073831432670

[v] https://www.dha.com.tr/gundem/cumhuriyetin-coskusu-dunyanin-dort-bir-yanina-tasindi-2336802

[vi] https://www.trthaber.com/haber/dunya/kirgizistan-cumhurbaskani-caparov-turkiye-cumhuriyetinin-kurulusunun-100-yilini-kutladi-808067.html#:~:text=K%C4%B1rg%C4%B1zistan%20Cumhurba%C5%9Fkan%C4%B1%20Sad%C4%B1r%20Caparov%2C%20%22K%C4%B1rg%C4%B1z,kalbi%20duygular%C4%B1mla%20kutluyorum.%22%20dedi.&text=Caparov%2C%20T%C3%BCrkiye%20Cumhuriyeti’nin%20kurulu%C5%9Funun%20100.%20y%C4%B1l,d%C3%B6n%C3%BCm%C3%BCne%20%C3%B6zel%20video%20mesaj%20yay%C4%B1nlad%C4%B1.

[vii] https://www.kktcb.org/tr/cumhurbaskani-ersin-tatar-turkiye-cumhuriyetinin-kurulusunun-100ncu-yil-nedeniyle-duzenlenen-11639

[viii] https://www.kktcb.org/tr/icerik/1

[ix] https://www.turizmgazetesi.com/haber/cumhuriyet-in-100-yili-cesitli-ulkelerde-de-kutlandi/85943

[x] https://twitter.com/MacaristanBE/status/1718509548858749030

[xi] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dunyadan-turkiye-cumhuriyetinin-100-yil-donumu-dolayisiyla-kutlama-mesajlari/3036620