Dış Politika Uzmanı
Türkiye – Nijer arasındaki ilk diplomatik ilişkiler 1967 yılında tesis edilmiştir. Türkiye’nin Niamey’de Ocak 2012’den beri büyükelçiliği bulunurken, Nijer’in Ankara’da büyükelçiliği ve İstanbul, Bursa ve Antalya’da konsoloslukları mevcuttur. Türkiye, Batı’nın azalan etkisinin bıraktığı boşluğu doldurmak amacıyla Sahel Bölgesi’ndeki faaliyetlerini yoğunlaştırmaktadır. Özellikle 2018 yılından itibaren Çad, Sudan, Gamiya ve Nijerya ile askeri iş birliği anlaşmaları imzalayan Türkiye, Sahel ve Sahra Altı Afrikası’ndaki varlığını önemli ölçüde güçlendirmektedir.
Nijer Başbakanı Lamine Zeine’nin Türkiye’ye 31 Ocak – 3 Şubat 2024 tarihlerinde yaptığı ziyarette sağlanan mutabakat çerçevesinde Sahel Bölgesi’ndeki angajmanını güçlendirmek amacıyla 17 ve 18 Temmuz tarihlerinde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan başkanlığında üst düzey bir heyet, Nijer’e ziyaret gerçekleştirdi. Ziyarete Dışişleri Bakanı’nın yanı sıra Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, Milli İstihbarat Başkanı İbrahim Kalın ve Savunma Sanayii Başkanı Haluk Gürgün katıldı. Heyetteki isimler, görüşmelerin odak noktasının enerji ve savunma olduğunu işaret ediyor.
“Cumhurbaşkanımızın vizyonu doğrultusunda Afrika ile ortaklık politikamız her geçen gün daha da kurumsallaşarak ilerlemekte. Diplomasi, ekonomi, finans, güvenlik, savunma, eğitim ve sağlık gibi alanlarda Afrika ülkeleriyle ortak çalışmalarımız yoğunlaşarak devam ediyor” diyen Fidan, Türkiye’nin 54 Afrika ülkesinin 44’ünde büyükelçiliğinin bulunduğunu hatırlatarak Nijer ile ilişkilerin Osmanlı dönemine kadar dayandığını ve Afrika ile ilişkileri geliştirirken buradaki halkların yararını ve refahını esas alacak çalışmaların hayata geçirildiğini vurguladı.
Görüşmede Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’e “Askerimizi eğitin, biz de maden kaynaklarımızı size tahsis edelim” mealinde bir cümle kurulmaya kalkılması üzerine Bakan Güler’in sözün tamamlanmasını beklemeden, “Bizi, başka ülkelerle karıştırmayın. Böyle bir politikamız yok ama dostluk ilişkisi kapsamında eğitim programı düzenleyebiliriz. Ülkenizin doğal zenginliklerine dair bir düşüncemiz olamaz. Tarafların menfaatine olacak mutabakata varabilir” demesi önceliğin her zaman Afrika’daki barışın, güvenliğin ve istikrarın sağlanması olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. Aynı zaman da bu ahlaki ve ilkesel duruşun Türkiye’ye birçok coğrafyada fırsat kapıları açtığı da yadsınamaz.
Buna yönelik olarak Türkiye’nin terörizmle mücadele konusuna önem atfettiğini belirten Dışişleri Bakanı Fidan, “Sahel Bölgesi’nde istikrarsızlık yaşanıyor. Terörle mücadele konusundaki tecrübelerimizi paylaşmaya ve dost bir ülke olan Nijer ile iş birliği yapmaya hazırız” açıklamasında bulundu. 2021 yılının kasım ayında iki ülke arasında imzalanan anlaşma çerçevesinde Nijer’in terörist gruplarla mücadelesinde güvenlik yapılarını iyileştirmek amacıyla Türkiye’den eğitim uçakları ve zırhlı araçlar tedarik eden Nijer, 2022 yılının mayıs ayında ise altı adet keşif ve istihbarat görevleri için orta irtifa uzun havada kalış süresi sınıfına giren Türk Bayraktar TB2 Taktik Silahlı İnsansız Hava Aracı satın alması bu iş birliğinin bir göstergesidir.
Sonuç olarak Türkiye’nin 2005 yılında Afrika açılımının ivme kazanması, yakın geçmişte artan diplomatik temsilcilik sayısı ve artan ekonomik iş birlikleri Türkiye’nin kıtaya verdiği önemi göstermektedir. Bölgenin farklı noktalarına yönelik ekonomik, askeri ve siyasi iş birlikleri içine girmesi ve özellikle Fransa ve ABD’nin askeri çekilme sürecine girdiği bir dönemde Türkiye’nin terörle mücadele ve savunma sanayii alanlarındaki tecrübelerini Nijer’e aktarma girişimi, Sahel bölgesinde Türkiye’ye önemli bir pazar alanı açabilir.
