Orijinal Haber Metni
As Turkey asserts its ‘Blue Homeland’ doctrine, Cyprus faces mounting challenges over maritime rights and energy security in an increasingly volatile Eastern Mediterranean.
The Eastern Mediterranean is increasingly becoming a geopolitical battleground, where competing claims over maritime rights, energy resources, and regional influence converge. The Republic of Cyprus (RoC) faces escalating challenges from Turkey’s irredentist and Neo-Ottoman agenda, epitomised by its proclaimed ‘Blue Homeland’ (Mavi Vatan) doctrine. This concept, echoing China’s ‘Blue Soil’ strategy from 2010, underscores Ankara’s ambition to assert and maintain maritime dominance in the region.
Ankara arbitrarily claims vast swathes of the Eastern Mediterranean as Turkish (approximately 462,000 square kilometres of maritime territory) and seeks, among other things, to undermine the legally established maritime agreements of the RoC, flouting the principles enshrined in the United Nations Convention on the Law of the Sea (UNCLOS). The distinguished Turkish journalist Cengiz Çandar has aptly described the ‘Blue Homeland’ as a recipe for ‘perpetual conflict’ in the Eastern Mediterranean.
In certain ways, the doctrine also echoes aspects of the Nazi concept of Lebensraum, particularly in its territorial expansionism and its use of historical narratives to justify far-reaching claims. This alignment is further underscored by former Turkish Prime Minister Ahmet Davutoğlu’s book Strategic Depth.
Over the years, Cyprus has delineated its Exclusive Economic Zone (EEZ) under UNCLOS, signing agreements with Egypt (2003), Lebanon (2007) and Israel (2010). Yet, Turkey refuses to recognise these agreements or UNCLOS itself, engaging instead in arbitrary and destabilising actions. Recent press reports that Ankara plans to negotiate an EEZ agreement with the de facto Syrian regime that grew out of Al-Qa’ida – and whose forces Ankara armed and trained through the well-known ‘Turkish Jihadist Highway’– and not the people of Syria, mirror its arbitrary 2019 Memorandum of Understanding (MoU) with Libya. These Turkish manoeuvres are part of an aggressive strategy to marginalise Cyprus, disrupt regional energy initiatives, and assert dominance over the Eastern Mediterranean.
Turkey’s Maritime Playbook: A Pattern of Expansion
The Turkish MoU with Libya established an arbitrary maritime boundary that disregards the rights of Greek islands such as Rhodes, Crete and Karpathos. While legally invalid, the agreement sought to pre-empt a potential delimitation between Greece and Libya, redefine the maritime geography of the Eastern Mediterranean in Ankara’s favour, and disrupt the natural alignment of EEZs between Cyprus and Greece – alignments essential for regional energy projects.
Ankara now seems intent on replicating this Libya strategy with Syria. By pursuing a potential EEZ agreement with Damascus, Turkey aims to pre-empt a Cyprus–Syria delimitation, thereby undermining the legitimate maritime rights of the Cypriot state. Moreover, Ankara seeks to elevate the status of the Turkish-occupied northern part of Cyprus, the so-called ‘TRNC’ which the European Court of Human Rights has described as its ‘subordinate local administration’. These nebulous tactics are designed to legitimise Turkey’s occupation of northern Cyprus. One of the goals of the Erdoğan regime is the signing of a maritime agreement with Egypt that would effectively ‘erase’ the Cypriot state as a player in the Eastern Mediterranean.
Energy Security at Risk and Turkey’s Broader Geopolitical Strategy
…
Ankara’s expansionist agenda challenges not only Cyprus but also the fundamental principles of international law that govern maritime rules
Turkey’s unpredictable behaviour and its aggressive policies, often at odds with Western interests, threaten to derail these efforts. By contesting existing maritime agreements, creating faits accomplis, fostering instability, and attempting to deter vital investment in energy infrastructure, Ankara undermines both the energy goals of Europe and the Eastern Mediterranean’s regional economic potential. Its attempts to dominate transit corridors risk positioning Turkey as an energy gatekeeper, granting it disproportionate control over the flow of energy to Europe – a scenario that would compromise regional and global energy security.
The hydrocarbon reserves of the Eastern Mediterranean, therefore, represent more than a path to energy independence. They offer an opportunity to establish a framework of regional cooperation rooted in mutual benefit and adherence to international law, in the same way that coal and steel did for Europe. In stark contrast, the irredentist policies of Ankara point in the opposite direction. Allowing Turkey to become an energy hegemon in the Eastern Mediterranean would be a clear recipe for instability and conflict. It behooves Europe to resist the retrograde ambitions of Ankara.
Turkey’s expansionist agenda violates established international legal norms, bypasses multilateral frameworks, and relies on bilateral agreements with client states like Libya – and potentially Syria – to establish supremacy in the region.
Additionally, the occupation of northern Cyprus provides Ankara with further leverage. By exploiting its ‘subordinate local administration’, Turkey is attempting to justify unauthorised drilling activities within the EEZ of the RoC. However, under international law, the RoC encompasses the entire island, including the occupied north (with the exception of the two British bases). Turkey’s actions not only violate the sovereignty of the RoC but are inherently destabilising for the region.
The Stakes for Europe
Ankara’s expansionist agenda challenges not only the RoC but also the fundamental principles of international law that govern maritime rules. Regional energy initiatives are vital for the economic stability of countries like Cyprus, Greece, Israel, Egypt, Jordan, the Palestinian Authority and Lebanon, as well as for the broader energy diversification and ultimately the security of Europe. By disrupting these efforts, Turkey undermines regional cooperation and weakens the ability of the EU and the US to stabilise the strategic region of the Eastern Mediterranean.
Beyond the region, Turkey’s behaviour sets a dangerous precedent. If left unchecked, it could embolden other states to disregard international norms, fostering instability in maritime regions across the globe. The consequences extend far beyond the Eastern Mediterranean, threatening the global maritime order that underpins peaceful cooperation and security.
The Strategic Response of Cyprus
In response to Turkish irredentism, Cyprus is implementing a comprehensive strategy that integrates regional partnerships, international engagement, legal action, and investments in energy and security. Strengthening ties with key partners such as Egypt, Greece, Israel and Lebanon, Cyprus leverages frameworks like the Eastern Mediterranean Gas Forum (comprising Cyprus, Egypt, France, Greece, Israel, Italy, Jordan and Palestine) to foster regional solidarity and cooperation on energy development. The Forum welcomes all Mediterranean states willing to accept the relevant established norms.
On the global stage, Cyprus utilises its positions in the EU and the UN to protect and advance its legitimate interests, pushing where appropriate for targeted sanctions against Ankara’s arbitrary policies. Nicosia also engages with the US, the UK, France and other states in highlighting the strategic importance of the Eastern Mediterranean for regional stability and the energy security of Europe.
Cyprus’ Strategic Response in Relation to the UK
In particular, Cypriot-UK relations have been highlighted recently by the visit of Prime Minister Keir Starmer, the first in over five decades. Historically, the UK has enjoyed an unprecedented role in Cyprus. The presence of its two military bases – the largest outside the UK – provides London with a strategic foothold in the region that it would not otherwise have had after the withdrawal from east of Suez. This role is contingent upon Cypriot cooperation in a number of areas, which has been freely given. However, Turkish irredentism in the Eastern Mediterranean places the UK’s role in jeopardy as well.
…
The timing of the visit is particularly significant. Cyprus is actively leveraging its position as a member of the EU and a reliable, predictable and dependable partner in the Eastern Mediterranean. Enhanced UK engagement can support Cyprus’ broader strategy to uphold international law, resist Turkish expansionism, and ensure stability in the region. With London seeking to maintain influence post-Brexit, the alignment of strategic interests opens opportunities for cooperation on critical issues such as maritime governance, countering Turkish faits accomplis, and safeguarding energy security in the Eastern Mediterranean.
If Turkey’s actions succeed, they will embolden other states to flout international treaties and agreements, undermining the global order that safeguards peace and security
The UK’s role as a Guarantor Power under the 1960 Treaty of Guarantee obligates it to protect Cyprus’ independence, sovereignty and territorial integrity. While this role has historically been viewed with scepticism, the evolving geopolitical environment offers an opportunity for the UK to reaffirm its commitment to regional stability and international law. By actively supporting Cyprus in countering Turkish irredentism, the UK will not only strengthen its credibility as a key player in the region, but also help uphold the rules-based international order that underpins peace and security in the Eastern Mediterranean. It therefore befits London to ensure that Ankara understands that power politics and blackmail have no place in the region.
…
Conclusion
The purported EEZ negotiations between Ankara and Damascus underscore Turkey’s intent to reshape the Eastern Mediterranean in its favour, employing a zero-sum approach. A maritime agreement with Syria will not of course be easy to achieve. The de facto regime in Syria may be a Sunni Islamic one and seemingly a comrade-in-arms with Erdoğan’s administration. But Syria was historically the birthplace of Arab nationalism that found expression and success against the Ottoman Empire. And in this context, a matter that remains unresolved is the 1939 annexation of the Sanjak of Alexandretta, renamed Hatay by Ankara.
…
If Turkey’s actions succeed, they will embolden other states to flout international treaties and agreements, undermining the global order that safeguards peace and security. The challenge posed by revisionist states is not new. But the critical question remains: how will the international community respond to such arbitrariness and defiance of established norms? Cyprus, for its part, refuses to become the satrapy of any power, standing firm in defence of its sovereignty and the principles of international law.
Haber Çeviri
Türkiye’nin ‘Mavi Vatan’ doktrinini öne sürmesiyle birlikte Kıbrıs, giderek daha da istikrarsızlaşan Doğu Akdeniz’de deniz hakları ve enerji güvenliği konusunda artan zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Doğu Akdeniz, deniz hakları, enerji kaynakları ve bölgesel nüfuz üzerindeki rekabet eden iddiaların bir araya geldiği jeopolitik bir savaş alanı haline geliyor. Kıbrıs Cumhuriyeti (ROC), ilan ettiği ‘Mavi Vatan’ doktriniyle örneklenen Türkiye’nin irredantist ve Neo-Osmanlı gündeminden kaynaklanan artan zorluklarla karşı karşıya. Çin’in 2010’daki ‘ Mavi Toprak ‘ stratejisini yansıtan bu kavram, Ankara’nın bölgede deniz hakimiyetini iddia etme ve sürdürme hırsını vurguluyor.
Ankara, Doğu Akdeniz’in geniş alanlarını keyfi bir şekilde Türk olarak iddia ediyor (yaklaşık 462.000 kilometrekare deniz alanı) ve diğer şeylerin yanı sıra, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde (UNCLOS) yer alan ilkeleri hiçe sayarak, ÇHC’nin yasal olarak oluşturulmuş denizcilik anlaşmalarını baltalamaya çalışıyor. Ünlü Türk gazeteci Cengiz Çandar, ‘Mavi Vatan’ı Doğu Akdeniz’de ‘sürekli çatışma’ için bir reçete olarak uygun bir şekilde tanımladı.
Doktrin, belirli açılardan, özellikle bölgesel yayılmacılığı ve geniş kapsamlı iddiaları meşrulaştırmak için tarihsel anlatıları kullanmasıyla, Nazi Lebensraum kavramının bazı yönlerini de yansıtmaktadır. Bu uyum, eski Türk Başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun Stratejik Derinlik adlı kitabı tarafından daha da vurgulanmaktadır.
Yıllar boyunca Kıbrıs, Mısır (2003), Lübnan (2007) ve İsrail (2010) ile anlaşmalar imzalayarak UNCLOS kapsamında Münhasır Ekonomik Bölgesini (MEB) belirledi. Ancak Türkiye bu anlaşmaları veya UNCLOS’u tanımayı reddederek bunun yerine keyfi ve istikrarsızlaştırıcı eylemlerde bulunuyor. Son basın raporları, Ankara’nın El Kaide’den çıkan fiili Suriye rejimiyle bir MEB anlaşması müzakere etmeyi planladığına ve Ankara’nın iyi bilinen ‘ Türk Cihat Otoyolu ‘ aracılığıyla güçlerini silahlandırıp eğittiğine ve Suriye halkıyla görüşmediğine dair haberler, Libya ile yaptığı keyfi 2019 Mutabakat Muhtırası’nı (MoU) yansıtıyor. Bu Türk manevraları, Kıbrıs’ı marjinalleştirme, bölgesel enerji girişimlerini aksatma ve Doğu Akdeniz üzerinde hakimiyet kurma yönündeki saldırgan bir stratejinin parçasıdır.
Türkiye’nin Denizcilik Rehberi: Bir Genişleme Modeli
Türkiye’nin Libya ile yaptığı Mutabakat Muhtırası, Rodos, Girit ve Karpathos gibi Yunan adalarının haklarını hiçe sayan keyfi bir deniz sınırı oluşturdu. Hukuken geçersiz olsa da, anlaşma Yunanistan ile Libya arasında olası bir sınırlandırmayı önlemeyi, Doğu Akdeniz’in deniz coğrafyasını Ankara’nın lehine yeniden tanımlamayı ve Kıbrıs ile Yunanistan arasındaki MEB’lerin doğal hizalanmasını bozmayı amaçlıyordu – bölgesel enerji projeleri için olmazsa olmaz hizalamalar.
Ankara şimdi bu Libya stratejisini Suriye ile kopyalamaya niyetli görünüyor. Türkiye, Şam ile olası bir MEB anlaşması peşinde koşarak Kıbrıs-Suriye sınırlandırmasını önlemeyi ve böylece Kıbrıs devletinin meşru deniz haklarını baltalamayı amaçlıyor. Dahası, Ankara, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin ‘bağımlı yerel yönetimi’ olarak tanımladığı, Türk işgali altındaki Kıbrıs’ın kuzey kesiminin, yani sözde ‘KKTC’nin statüsünü yükseltmeye çalışıyor. Bu belirsiz taktikler, Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’ı işgalini meşrulaştırmak için tasarlanmıştır. Erdoğan rejiminin hedeflerinden biri, Kıbrıs devletini Doğu Akdeniz’de bir oyuncu olarak etkili bir şekilde ‘silecek’ bir deniz anlaşmasının Mısır ile imzalanmasıdır.
Enerji Güvenliği Tehlikede ve Türkiye’nin Daha Geniş Jeopolitik Stratejisi
…
Ankara’nın yayılmacı gündemi yalnızca Kıbrıs’ı değil, aynı zamanda deniz kurallarını düzenleyen uluslararası hukukun temel ilkelerini de tehdit ediyor.
Türkiye’nin öngörülemez davranışları ve Batı çıkarlarıyla sıklıkla çelişen saldırgan politikaları, bu çabaları rayından çıkarma tehdidinde bulunuyor. Mevcut deniz anlaşmalarına itiraz ederek, oldubittiler yaratarak, istikrarsızlığı teşvik ederek ve enerji altyapısına hayati yatırımları caydırmaya çalışarak Ankara hem Avrupa’nın enerji hedeflerini hem de Doğu Akdeniz’in bölgesel ekonomik potansiyelini baltalıyor. Transit koridorlarına hâkim olma girişimleri, Türkiye’yi bir enerji bekçisi olarak konumlandırma, ona Avrupa’ya enerji akışı üzerinde orantısız bir kontrol sağlama riski taşıyor; bu da bölgesel ve küresel enerji güvenliğini tehlikeye atacak bir senaryo.
Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon rezervleri, bu nedenle, enerji bağımsızlığına giden bir yoldan daha fazlasını temsil ediyor. Kömür ve çeliğin Avrupa için yaptığı gibi, karşılıklı yarar ve uluslararası hukuka bağlılık temelinde bölgesel bir iş birliği çerçevesi oluşturma fırsatı sunuyorlar. Tam tersine, Ankara’nın irredantist politikaları tam tersi bir yöne işaret ediyor. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de bir enerji hegemonu olmasına izin vermek, istikrarsızlık ve çatışma için açık bir reçete olacaktır. Avrupa’nın Ankara’nın gerici hırslarına direnmesi gerekir.
Türkiye’nin yayılmacı gündemi yerleşik uluslararası hukuk normlarını ihlal ediyor, çok taraflı çerçeveleri atlıyor ve bölgede üstünlük kurmak için Libya ve potansiyel olarak Suriye gibi müşteri devletlerle ikili anlaşmalara güveniyor.
Ek olarak, Kuzey Kıbrıs’ın işgali Ankara’ya daha fazla kaldıraç sağlıyor. Türkiye, ‘bağımlı yerel yönetimini’ kullanarak, RoC’nin MEB’i içinde yetkisiz sondaj faaliyetlerini meşrulaştırmaya çalışıyor. Ancak, uluslararası hukuka göre, RoC işgal altındaki kuzeyi de (iki İngiliz üssü hariç) kapsayan tüm adayı kapsıyor. Türkiye’nin eylemleri yalnızca RoC’nin egemenliğini ihlal etmekle kalmıyor, aynı zamanda bölge için doğası gereği istikrarsızlaştırıcı.
Avrupa İçin Riskler
Ankara’nın yayılmacı gündemi yalnızca Kıbrıs Cumhuriyeti’ne değil, aynı zamanda deniz kurallarını yöneten uluslararası hukukun temel ilkelerine de meydan okuyor. Bölgesel enerji girişimleri, Kıbrıs, Yunanistan, İsrail, Mısır, Ürdün, Filistin Yönetimi ve Lübnan gibi ülkelerin ekonomik istikrarı ve ayrıca daha geniş enerji çeşitliliği ve nihayetinde Avrupa’nın güvenliği için hayati önem taşıyor. Türkiye, bu çabaları sekteye uğratarak bölgesel iş birliğini baltalıyor ve AB ile ABD’nin Doğu Akdeniz’in stratejik bölgesini istikrara kavuşturma yeteneğini zayıflatıyor.
Bölgenin ötesinde, Türkiye’nin davranışı tehlikeli bir emsal teşkil ediyor. Kontrol altına alınmadığı takdirde, diğer devletleri uluslararası normları hiçe saymaya teşvik edebilir ve dünya genelindeki deniz bölgelerinde istikrarsızlığa yol açabilir. Sonuçlar Doğu Akdeniz’in çok ötesine uzanarak, barışçıl iş birliğini ve güvenliği destekleyen küresel deniz düzenini tehdit ediyor.
Kıbrıs’ın Stratejik Tepkisi
Kıbrıs, Türk irredantizmine yanıt olarak, bölgesel ortaklıkları, uluslararası katılımı, yasal eylemi ve enerji ve güvenliğe yatırımları entegre eden kapsamlı bir strateji uygulamaktadır. Mısır, Yunanistan, İsrail ve Lübnan gibi kilit ortaklarla bağlarını güçlendiren Kıbrıs, enerji geliştirme konusunda bölgesel dayanışma ve iş birliğini teşvik etmek için Doğu Akdeniz Gaz Forumu (Kıbrıs, Mısır, Fransa, Yunanistan, İsrail, İtalya, Ürdün ve Filistin’den oluşan) gibi çerçevelerden yararlanmaktadır. Forum, ilgili yerleşik normları kabul etmeye istekli tüm Akdeniz devletlerini memnuniyetle karşılamaktadır.
Küresel sahnede Kıbrıs, meşru çıkarlarını korumak ve ilerletmek için AB ve BM’deki konumlarını kullanıyor ve uygun olduğu durumlarda Ankara’nın keyfi politikalarına karşı hedefli yaptırımlar için baskı yapıyor. Lefkoşa ayrıca, Doğu Akdeniz’in bölgesel istikrar ve Avrupa’nın enerji güvenliği için stratejik önemini vurgulamak için ABD, İngiltere, Fransa ve diğer devletlerle etkileşimde bulunuyor.
Kıbrıs’ın İngiltere’ye İlişkin Stratejik Tepkisi
Özellikle Kıbrıs-İngiltere ilişkileri, Başbakan Keir Starmer’ın son elli yıldan uzun bir süre sonra yaptığı ilk ziyaretle vurgulandı. Tarihsel olarak, İngiltere Kıbrıs’ta benzeri görülmemiş bir rol oynadı. İki askeri üssünün varlığı -İngiltere dışındaki en büyüğü- Londra’ya Süveyş’in doğusundan çekildikten sonra sahip olamayacağı stratejik bir dayanak noktası sağlıyor. Bu rol, Kıbrıs’ın özgürce verdiği bir dizi alanda iş birliğine bağlıdır. Ancak, Doğu Akdeniz’deki Türk irredantizmi İngiltere’nin rolünü de tehlikeye atıyor.
…
Ziyaretin zamanlaması özellikle önemlidir. Kıbrıs, AB üyesi ve Doğu Akdeniz’de güvenilir, öngörülebilir ve güvenilir bir ortak olarak konumunu aktif olarak değerlendirmektedir. Birleşik Krallık’ın artan katılımı, Kıbrıs’ın uluslararası hukuku koruma, Türk yayılmacılığına direnme ve bölgede istikrarı sağlama yönündeki daha geniş stratejisini destekleyebilir. Londra, Brexit sonrası nüfuzunu sürdürmeye çalışırken, stratejik çıkarların hizalanması, deniz yönetimi, Türk oldubittilerine karşı koyma ve Doğu Akdeniz’de enerji güvenliğini koruma gibi kritik konularda iş birliği fırsatları yaratmaktadır.
Türkiye’nin eylemleri başarılı olursa, diğer devletleri uluslararası anlaşmaları ve sözleşmeleri hiçe saymaya teşvik edecek ve barışı ve güvenliği koruyan küresel düzeni zayıflatacaktır.
Birleşik Krallık’ın 1960 Garanti Anlaşması kapsamındaki Garantör Güç rolü, onu Kıbrıs’ın bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumaya mecbur kılmaktadır. Bu rol tarihsel olarak şüpheyle karşılansa da gelişen jeopolitik ortam Birleşik Krallık’ın bölgesel istikrara ve uluslararası hukuka olan bağlılığını yeniden teyit etmesi için bir fırsat sunmaktadır. Birleşik Krallık, Kıbrıs’ı Türk irredantizmine karşı aktif olarak destekleyerek, yalnızca bölgedeki kilit bir oyuncu olarak güvenilirliğini güçlendirmekle kalmayacak, aynı zamanda Doğu Akdeniz’de barış ve güvenliği destekleyen kurallara dayalı uluslararası düzeni de korumaya yardımcı olacaktır. Bu nedenle Londra’nın Ankara’nın güç siyaseti ve şantajın bölgede yeri olmadığını anlamasını sağlaması gerekir.
…
Çözüm
…
Türkiye’nin eylemleri başarılı olursa, diğer devletleri uluslararası Ankara ve Şam arasındaki sözde MEB müzakereleri, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’i kendi lehine yeniden şekillendirme niyetini, sıfır toplamlı bir yaklaşım kullanarak vurguluyor. Suriye ile bir deniz anlaşması elbette kolay elde edilemeyecek. Suriye’deki fiili rejim Sünni İslamcı bir rejim olabilir ve görünüşe göre Erdoğan yönetimiyle silah arkadaşı olabilir. Ancak Suriye, tarihsel olarak Osmanlı İmparatorluğu’na karşı ifade ve başarı bulan Arap milliyetçiliğinin doğum yeriydi. Ve bu bağlamda, çözümsüz kalan bir konu, Ankara tarafından Hatay olarak yeniden adlandırılan İskenderun Sancağı’nın 1939’daki ilhakıdır.
Türkiye’nin eylemleri başarılı olursa, diğer devletleri uluslararası antlaşmaları ve anlaşmaları hiçe saymaya teşvik edecek ve barışı ve güvenliği koruyan küresel düzeni baltalayacaktır. Revizyonist devletlerin ortaya koyduğu meydan okuma yeni değil. Ancak kritik soru şu: Uluslararası toplum böylesi keyfiliğe ve yerleşik normlara meydan okumaya nasıl yanıt verecek? Kıbrıs ise, egemenliğini ve uluslararası hukuk ilkelerini savunmada kararlı bir şekilde durarak herhangi bir gücün satraplığı olmayı reddediyor.
