İclal Sarıtaş
TUDPAM Araştırmacısı
Haber
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Zelenskiy arasındaki görüşme, Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde basına kapalı şekilde gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın sosyal medya hesabı X’ten yapılan duyuruda, ziyaret kapsamında Ukrayna’daki krizin seyrinin, Tahıl Koridoru Anlaşması’nın devam etmesine ilişkin temaslardaki son durumun ve bölgede kalıcı barış arayışlarına ilişkin konuların ayrıntılı bir şekilde ele alınacağı ifade edilmişti. (Kaynak: Sputnik, 8 Mart 2024)
TUDPAM Haber Analizi
Rusya – Ukrayna savaşı başladıktan sonra Ukrayna’ya destek veren Avrupa, Rusya – NATO ilişkilerini yakından takip ediyor. Israrla savaşın kazananının olmayacağını vurgulayan ve NATO’nun 5. maddeyi uygulamaya zamanının kalmayacağını söyleyen Rusya Başkanı Vladimir Putin’in ardından geçtiğimiz günlerde Rusya’nın BM Daimî Temsilci Yardımcısı Dmitriy Polyanskiy, “NATO’nun bunu yapmama yönündeki sözlerine rağmen doğuya doğru genişlemesinin, Batı’ya güvenmenin artık mümkün olmadığını kanıtladığını belirtti.” Rusya Dışişleri Bakanlığı ise, “NATO kuvvetlerinin Ukrayna’daki varlığının örtbas edilmesi artık mümkün değil.” ifadelerine yer verdi.
Bir NATO ülkesi olan Almanya ordusunun üst düzey yetkililerinin, Kırım Köprüsü’ne saldırı hakkında konuştukları ses kaydının Rusya tarafından sızdırılması ve bu sayede birçok gerçeğin gün yüzüne çıkması Berlin’i karıştırırken Almanya ile NATO ilişkilerinde çatlamaların olup olmayacağı merak konusu oldu.
Bunun yanında Fransa ve İngiltere’nin, Rusya – Ukrayna hattında gerilimi arttıran ifadelerde bulunmaları ve diğer Avrupa ülkelerinin ise bu durum karşısında sesiz kalmaları, Rusya yanlısı politika sergileyen Slovakya’nın Doğu Avrupa’da gerginlik yaratması gibi durumlar süreci karmaşık hale getirdi. Tüm bu süreç içinde Rusya-Ukrayna savaşının başından beri ara buluculuğuyla bilinen Türkiye, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile görüşmeler gerçekleştirdi. Zelenski’nin bir günlük Türkiye ziyareti, sıcak bir gündem oluşturdu.
Oldukça uzun süren ve uzlaşmaya varılamayan bu savaşta, bir yandan İsrail – Gazze savaşının da başlamasıyla Avrupa, desteğini İsrail’e kaydırmaya başladı. Avrupa ülkelerinden beklediği desteği alamayan Zelenski, savaşın çıkmaza girmesiyle birlikte sürecin daha da uzamaması adına barış müzakerelerinin başlanması ve ikili iş birlikleri için Türkiye’ye bir ziyaret gerçekleştirdi. Avrupa ülkeleri, savaşın başından beri iki ülke arasında iletişim kurabilen tek ülkenin Türkiye olduğunun farkındaydı ve Rusya – Ukrayna arasındaki iletişimde Türkiye’nin köprü kurmasını sonuna kadar destekledi. Bu durum barış yanlısı ülkenin, tekrardan ara bulucu konumuna yerleşmesini kaçınılmaz hale getirdi.
Geçtiğimiz günlerde Antalya Diplomasi Forumu çerçevesinde Sergey Lavrov’un da bulunması, Rusya’nın bir NATO ülkesi olan Türkiye ile ilişkilerine önem verdiğinin göstergesi oldu. Öyle ki Antalya Diplomasi Forumu, Türkiye’nin diplomasi alanında başarılı adımlar atması için ileriye dönük hedeflerini belirlemesi açısından önemli bir zirve olarak görüldü. Türkiye, Ukrayna ve Rusya ile olan ilişkilerinde test edildiği bir sürecin içerisindeyken Erdoğan’ın Zelenski’ye bahsettiği maddeler dikkat çekti.
Erdoğan, “Türkiye olarak stratejik ortak olarak gördüğümüz Ukrayna’nın toprak bütünlüğü, egemenliği ve bağımsızlığına yönelik desteğimiz sürecektir.” ifadelerine yer verdi. Erdoğan, “Taraflar arasında yeni bir mutabakat sağlanması için bir niyet ortaya konulduğunda, daha önce olduğu gibi elimizden gelen desteği vermeye hazırız” dedi. Yine Erdoğan’ın 3. madde olarak “Gelecek dönemde Ukrayna’nın ekonomik açıdan ayakları üzerinde duran ve kalıcı güvenliğini tesis etmiş konuma gelmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede Ukrayna’nın Avrupa Atlantik Kurumlarıyla bütünleşmesi hedefine desteğimiz bellidir.” Erdoğan, “Kırım Tatarlarının Ukrayna’daki varlığı, iki ülke arasındaki dostluğu pekiştiren önemli unsurlardan biridir. Ukrayna’nın vazgeçilmez parçası olan Kırım Tatarları, ülkenin toprak bütünlüğünün yeniden tesisi için de canla başla mücadele etmektedirler. Soydaşlarımızın haklarının garanti altına alınması ve özerklik statülerinin güçlendirilmesindeki emekleri için Cumhurbaşkanı Zelenski’ye teşekkür ederim.” dedi.
Erdoğan’ın Kırım hakkında dile getirdiklerinin Kremlin’den sert bir dönüşe sebep olup olmayacağı merak konusu. Özellikle de Putin’in Türkiye’ye ziyaret planını ertelemesi ve bunun Rusya’da yaklaşmakta olan seçim yoğunluğu gibi gerekçelerden kaynaklandığının söylenmesi, ilerleyen günlerde konuşulacak gündem hakkında merak uyandırdı.
Son olarak Erdoğan, “Özellikle Rus askerlerinin Ukrayna tarafında bulunması bir güvenlik teminatı veya garantiler olamaz. Zaten bu olmadığı zaman da böyle bir barışı temin etmek ve sağlayabilmek mümkün olmayacaktır.” ifadelerine yer verdi. Putin’in özellikle dikkat çektiği ve rahatsız olduğu nokta, NATO’nun doğuya doğru genişlemesi. Özellikle Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya katılması Batı Blokuna yeni alanlar yarattı ve bu durum Rusya’ya güvenlik açısından risk ortamı oluşturdu. NATO üyelerinin savaşın başından beri Ukrayna’ya destek vermesi, Rusya – Ukrayna hattında gerginliğe yol açıyor. Savaşın uzaması ve çıkmaza girmesi Rusya ve Ukrayna arasında ara bulucu ve garantör olan Türkiye’nin, Ukrayna ile yakından iletişim sağlarken aynı zamanda bölge güvenliğini korumak adına Rusya ile iletişimini koparmadan diyaloglarını sürdürmesi ve Rusya – NATO hattında olası bir savaşın çıkmasına karşı bölgede barışın tesis edilmesi açısından kilit bir aktör olarak yer alması önemlidir.
